ปฏิรูปการศึกษาด้วยกาเมร่า



โดย นพ.ประเสริฐ ผลิตผลการพิมพ์
หนังสือพิมพ์มติชน ฉบับประจำวันที่ 13 เมษายน 2556

กาเมร่า (Gamera) เป็นหนังสัตว์ประหลาดของไดเอะโมชั่นพิคเจอร์ที่เข็นออกมาเพื่อเทียบฟอร์มกับก๊อดซิลล่าของโตโฮโดยเฉพาะ และประสบความสำเร็จอย่างงดงาม นับเป็นสัญลักษณ์ของอุตสาหกรรมภาพยนตร์ยุคสัตว์ประหลาด (Kaiju Film) ของญี่ปุ่นอย่างเต็มภาคภูมิ

กาเมร่าออกฉายครั้งแรกปี ค.ศ. ๑๙๖๕ ตามหลังก๊อดซิลล่าตอนแรกคือ Gojira ปี ๑๙๕๔ ถึง ๑๑ ปี ในเวลาที่กามาร่าตอนที่หนึ่งออกฉายนั้น ก๊อดซิลล่าฉายเป็นตอนที่ ๖ แล้วคือ Invasion of Astro-Monster ซึ่งฉายในประเทศไทยโดยให้ชื่อว่า สัตว์ดึกดำบรรพ์ถล่มพิภพ

ผมดูก๊อดซิลล่าครั้งแรกในชีวิตก็เป็นตอนที่ ๕ เข้าไปแล้ว เรื่อง Ghidorah, the Three-Headed Monster ในชื่อภาษาไทยว่า สัตว์ล้านปีทลายโลก เป็นหนังเปิดตัวมังกรสามหัวคิงกิดอร่าที่จะเป็นคู่ปรับตลอดกาลของก๊อดซิลล่าในเวลาต่อมา ส่วนกาเมร่านั้นผมดูครั้งแรกคือตอนที่ ๓ เรื่อง Gamera vs Gyaos ในชื่อภาษาไทยว่า เต่าไฟกายสิทธิ์ ออกฉายเมื่อปี ๑๙๖๗

กาเมร่าคือเต่าไฟ มันยืนสองขาพ่นไฟได้ มันหดหัว เท้าทั้งสี่และหาง แล้วปล่อยเปลวไฟออกมารอบตัว จากนั้นหมุนควงสว่านขึ้นสู่ท้องฟ้าและอวกาศได้ เป็นเทพผู้พิทักษ์โลก คอยป้องกันศัตรูที่เป็นสัตว์ยักษ์จากทั่วสารทิศ ในตอนที่กาเมร่าปะทะค้างคาวยักษ์กียาออสซึ่งผมได้ดูครั้งเป็นเด็กประถมนั้น กียาออสปล่อยคลื่นเสียงซูเปอร์โซนิกสีเหลืองตัดอาคารบ้านเรือน เรือ เครื่องบิน รถไฟขาดเป็นสองท่อนน่าดูชม เวลามันหิวหรือโกรธจะเรืองแสงสีเขียว เลือดของมันเป็นสีม่วง ส่วนกาเมร่ามีเลือดเป็นสีเขียว

กียาออสจะปรากฏตัวเมื่อสิ่งแวดล้อมของโลกขาดสมดุล ตอนที่กาเมร่าปะทะกียาออสครั้งแรกในปี ๑๙๖๗ นั้น ไม่ได้บอกชัดเจนว่าสัตว์ยักษ์ทั้งสองตัวมาจากไหน กาเมร่าปะทะกียาออสอีกครั้งในฉบับสร้างใหม่ปี ๑๙๙๕ เรื่อง Gamera: Gardian of the Universe ซึ่งเป็นหนังที่ได้รับคำชมจากทั่วโลกล้นหลาม แม้นักวิจารณ์ระดับโลกก็ต้องยกสองนิ้วยอมรับว่า นี่คือหนังสัตว์ประหลาดที่ดีที่สุดเรื่องหนึ่ง

ในฉบับสร้างใหม่นี้เอง หนังบอกว่าสัตว์ยักษ์ทั้งสองเกิดจากพันธุวิศวกรรม กียาออสถูกสร้างขึ้นเพื่อช่วยขจัดมลพิษให้แก่โลก แต่หลุดออกจากการควบคุม มันจึงไม่เพียงขจัดมลพิษ แต่ยังทำลายทุกอย่างที่ขวางหน้ารวมทั้งผู้ก่อมลพิษด้วย ซึ่งก็คือมนุษย์นั่นเอง

ตอนที่ก๊อดซิลล่าปรากฏตัวครั้งแรกในหนังเรื่อง Gojira ปี ๑๙๕๔ นั้น ก๊อดซิลล่าเกิดจากการทดลองระเบิดปรมาณู เวลานั้นญี่ปุ่นเพิ่งผ่านสงครามโลกครั้งที่สองได้ไม่นาน ความคับข้องใจต่อระเบิดปรมาณูยังไม่หมดสิ้น มิหนำซ้ำสหรัฐอเมริกายังทดลองระเบิดไฮโดนเจนที่หมู่เกาะปะการังบิกินีจนเป็นเหตุให้ลูกเรือชาวประมงลำหนึ่งของญี่ปุ่นถูกรังสีถึงตายในเวลาต่อมา ๒๓ คน

ก๊อดซิลล่าจึงเป็นตัวแทนของระเบิดปรมาณู มันขึ้นฝั่งและเหยียบโตเกียวพินาศเป็นทะเลเพลิง

ก๊อดซิลล่ามีทั้งสิ้น ๒๘ ตอน ส่วนกาเมร่ามีทั้งสิ้น ๑๒ ตอน

กาเมร่าในยุคโชวะ (Showa) มีทั้งหมด ๘ เรื่อง ในยุคเฮเซ (Heisei) มีทั้งหมด ๓ เรื่องเป็น ไตรภาคเกี่ยวเนื่องกัน ส่วนกาเมร่าในสหัสวรรษใหม่เพิ่งจะมีเรื่องเดียวคือ Gamera the Brave ปี ๒๐๐๖

เวลาพูดถึงยุคโชวะของสัตว์ประหลาดมิได้แบ่งตามราชวงศ์ของจักรพรรดิญี่ปุ่น โดยเริ่มนับตั้งแต่ปี ๑๙๕๔ ที่ก๊อดซิลล่าตัวแรกปรากฏจนถึงปี ๑๙๘๐ อันเป็นตอนสุดท้ายของกาเมร่า ๘ เรื่องแรก ก่อนหน้าปี ๑๙๕๔ ไม่มีหนังสัตว์ยักษ์ในญี่ปุ่น หลังปี ๑๙๘๐ ไม่มีหนังสัตว์ยักษ์อยู่นาน ๔ ปี


ยุคโชวะของประเทศญี่ปุ่นหมายถึงช่วงเวลาที่ญี่ปุ่นปกครองโดยสมเด็จพระจักรพรรดิฮิโรฮิโตตั้งแต่ปี ๑๙๒๖ ถึงปี ๑๙๘๙ เป็นยุคสมัยที่ยาวนานที่สุด โดยมีหมุดหมายสำคัญคือการสิ้นสุดของสงครามโลกครั้งที่สองในปี ๑๙๔๕

ตั้งแต่ปี ๑๙๒๖-๑๙๔๕ ญี่ปุ่นอยู่ใต้อำนาจเบ็ดเสร็จของกองทัพอย่างค่อยเป็นค่อยไปจนกระทั่งเห็นเด่นชัดในปี ๑๙๓๗ เมื่อญี่ปุ่นยกทัพบุกประเทศจีน เป็นเวลาแห่งความรุ่งเรืองของจักรวรรดิญี่ปุ่นก่อนที่จะถูกทำลายลงด้วยระเบิดปรมาณูในปี ๑๙๔๕ หลังจากนั้น ญี่ปุ่นหมดสิ้นทุกอย่างและอยู่ภายใต้การปกครองของสหรัฐอเมริกานาน ๗ ปี จนถึงปี ๑๙๕๒ จึงมีการคืนอำนาจการปกครองและญี่ปุ่นเป็นประเทศประชาธิปไตยอันมีสมเด็จพระจักรพรรดิเป็นศูนย์รวมจิตใจมาจนถึงปัจจุบัน

การเกิดขึ้นอย่างบ้าคลั่ง การทำลายญี่ปุ่นเมืองต่อเมืองด้วยสัตว์ยักษ์จำนวนมหาศาล ทั้งที่เกิดจากน้ำมือของก๊อดซิลล่าและกาเมร่า หรือเกิดจากฝ่าเท้าของสัตว์ยักษ์ฝ่ายร้ายตัวอื่นๆ มิใช่เหตุบังเอิญ แต่เป็นทั้งการระบายความคับข้องใจ การโยนกลอง การเปลี่ยนประเด็นที่ชวนให้ไม่สบายใจ และเป็นส่วนหนึ่งของการฟื้นฟูจิตใจและสังคม หลังสงครามโลกครั้งที่สอง

ยุคเฮเซของสัตว์ยักษ์เริ่มต้นด้วย The Return of Godzilla ในปี ๑๙๘๔ หลังจากที่ก๊อดซิลล่าหายหน้าไปสิบปี แม้ว่าปี ๑๙๘๔ จะอยู่ในยุคโชวะจริงๆ ก็ตาม ทั้งนี้เพราะทั้งก๊อดซิลล่าและกาเมร่ากำลังกลับมาด้วยเรื่องราวใหม่หรือด้วยการปัดฝุ่นเรื่องเดิม ด้วยช่วงเวลาใหม่ และเทคโนโลยีการสร้างแบบใหม่ ที่สำคัญคือด้วยประเด็นของสหัสวรรษใหม่ นั่นคือประเด็นเรื่องสิ่งแวดล้อมและเทคโนโลยีชีวภาพ

เมื่อครั้งเป็นเด็กชั้นประถม ผมอยากเรียนวิชาก๊อดซิลล่าและกาเมร่ามาก แต่ไม่มีครูคนไหนยอมสอนเลย ทั้งที่ในความเป็นจริงแล้ว ก๊อดซิลล่าและกาเมร่าได้บูรณาการวิชาคณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ ไม่ว่าจะเป็นชีววิทยา เคมี ฟิสิกส์ ได้ผนวกวิชาภูมิศาสตร์ ประวัติศาสตร์ โบราณคดี สังคมศึกษา ประชาสังคม ยิ่งไปกว่านั้น ยังมีเรื่องสิ่งแวดล้อม สุขภาพ เศรษฐศาสตร์ และความเป็นพลเมือง ครบครัน

ในหนังก๊อดซิลล่าและกาเมร่าหลายสิบตอน มีฉากเปิดประชุมสภาผู้แทนราษฎรเพื่อยื่นกระทู้ถามรัฐบาลถึงแนวทางปราบสัตว์ยักษ์เสมอ มีบ้างบางตอนถึงกับยื่นญัตติด่วนเพื่อผ่านพระราชบัญญัติจัดตั้งองค์กรปราบปรามสัตว์ยักษ์โดยเฉพาะ ในหนังก๊อดซิลล่าตอนหลังๆ ก๊อดซิลล่าต้องร่วมมือกับสัตว์ยักษ์หลายตัวเพื่อพิทักษ์โลก จะเห็นว่าก๊อดซิลล่าก็ต้องมีความเป็นพลเมือง เรียนรู้ที่จะอยู่ร่วมกับความแตกต่าง

การปฏิรูปการศึกษาไม่ควรทำเพียงเรื่องเล็กน้อย เช่น การปรับหลักสูตร การพัฒนาครูให้สอนเก่ง หรือการออกข้อสอบแบบใหม่ การปฏิรูปการศึกษาจำเป็นต้องถอนรากถอนโคนระบบเดิมให้หมดเพื่อเข้าสู่กระบวนทัศน์ใหม่ นั่นคือเด็กๆ เรียนอะไรก็ได้ จากที่ไหนก็ได้

ซึ่งเป็นจริงได้เมื่อครูเปลี่ยนบทบาทของตนเองอย่างสิ้นเชิง สามารถหยิบอะไรรอบตัวที่เด็กสนใจมาชวนเด็กเรียนรู้ และสู่ความเป็นเลิศทางวิชาการได้เช่นกัน

หมายเหตุ: กาเมร่ายังไม่เคยปะทะก๊อดซิลล่าจริงๆ ในหนังเรื่องใดๆ

Back to Top